Skrzyp polny (Equisetum arvense L.) ? gatunek rośliny należący do rodziny skrzypowatych (Equisetaceae).
Jest to roślina zarodnikowa, o kłączach płożących się w ziemi, z ukorzeniającymi się węzłami.
Skrzyp to roślina kosmopolityczna rozprzestrzeniona na całym świecie. W Polsce jest gatunkiem rodzimym bardzo pospolitym na terenie całego kraju. Najczęściej rośnie na podmokłych polach uprawnych, na ugorach, w rowach i na przydrożach a w górach występuje aż po regiel górny.
Surowcem farmaceutycznym jest ziele skrzypu (Herba equiseti). Zawiera on cenne substancje o działaniu leczniczym, z których najważniejsze są flawonoidy (związki chemiczne występujące w roślinach, spełniające funkcję barwników, przeciwutleniaczy i naturalnych insektycydów oraz fungicydów) oraz rozpuszczalne związki krzemu.
Działanie:
Ze względu na obecność flawonoidów, ziele skrzypu ma słabe działanie moczopędne. Bardziej efektywne jest działanie remineralizujące, wzbogacające organizm w niezbędne jony (np. sód, potas, magnez) oraz w mikroelementy. Jednak największe znaczenie ma zawartość krzemionki. Ponieważ jej związki obecne w skrzypie są rozpuszczalne w wodzie jest ona łatwo resorbowana z przewodu pokarmowego. Krzemionka jest niezbędnym składnikiem organizmu i odgrywa bardzo ważną role jako składnik tkanki łącznej, błon śluzowych, ścian naczyń krwionośnych oraz kości. Pewne ilości krzemionki znajdują się w moczu gdzie wchodzi w skład koloidów ochronnych utrudniających krystalizację składników mineralnych, chroniąc tym samym przed tworzeniem się kamieni moczowych. W trakcie procesu starzenia, ilość krzemionki w organizmie maleje, dlatego istotne jest uzupełnianie jej poziomu.
Zastosowanie
Ziele skrzypu rzadko stosowane jest per se, często natomiast wchodzi w skład mieszanek ziołowych.
Ze względu na obecność krzemionki, skrzyp stosuje się jako środek pomocniczy w wielu schorzeniach, m.in. w miażdżycy naczyń, w stanach zapalnych dróg moczowych, w kamicy moczowej, uszkodzeniach naczyń włosowatych a nawet w gruźlicy.
Skrzyp w kosmetyce
Skrzyp polny na skórę
Herbata ze skrzypem polnym lub preparaty zawierające skrzyp polecane są przede wszystkim osobom z cerą przetłuszczającą się i trądzikową. Zawarte w nim substancje regulują wydzielanie łoju, działają przeciwzapalnie i przyspieszają gojenie się skóry a także opóźniają proces starzenia się skóry.
Zawartość saponiny powoduje, że skrzyp działa przeciwzapalnie i zmniejsza zaczerwienienie skóry. Ponadto flawonoidy chronią skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Skrzyp polny na włosy
Skrzyp polny podawany doustnie w postaci herbatek lub preparatów z jego dodatkiem szczególnie dobrze działa na włosy. Podobnie pozytywne działanie na stan skóry głowy ma także płukanka z wywaru ze skrzypu polnego.
Zawarty w skrzypie polnym krzem wzmacnia włosy, czyni grubszymi i bardziej elastycznymi. Także dzięki krzemowi włosy będą się też mniej przetłuszczać oraz zmniejszy się ich nadmierne wypadanie.
Płukanki ze skrzypu maja też działanie przeciwłupieżowe i wzmacniające włosy, poprawiają ich wygląd oraz opóźniają proces siwienia.
Skrzyp jako roślina jadalna
Skrzyp w różnych społecznościach traktowany był jako roślina jadalna. Bogate w skrobię podziemne bulwki skrzypu opisywane były jako mające słodki, przyjemny smak. W wielu regionach (zwłaszcza w Ameryce Północnej, ale też w Japonii) spożywano także młode pędy i kłącza skrzypu. Na ziemiach polskich jeszcze w drugiej połowie XIX wieku skrzyp jadano w okresach głodu.
Eskimosi zjadali zawierające skrobię bulwki skrzypu. Ponieważ ich wykopywanie jest bardzo pracochłonne, podbierali je oni często wraz z innymi korzeniami i bulwami ze spiżarni lemingów i innych gryzoni.
AUTOR: Dr n. farm. Andrzej Tarasiuk