Hibiscus (Hibiscus L.) to rodzaj krzewów i roślin zielnych z rodziny ślazowatych (Malvaceae). Poprawna nazwa botaniczna to ketmia. Popularnie jest też nazywana chińską różą. Do rodzaju tego, w zależności od przyjętego ujęcia systematycznego, zalicza się od 200 do nawet około 700 gatunków.
Rośliny te zasiedlają głównie strefy międzyzwrotnikowe wszystkich kontynentów. Mniej licznie występują też w różnorodnych siedliskach strefy umiarkowanej.
Ze względu na swoje piękne kwiaty, przez wielu uznawane za jedne z najpiękniejszych na świecie, liczne gatunki hibiscusa uprawiane są jako rośliny ozdobne.
Jako roślina lecznicza i w przemyśle spożywczym, stosowana jest głównie ketmia szczawiowa (Hibiscus sabbdariffa). To gatunek pochodzący prawdopodobnie z tropikalnej Afryki. Obecnie spotykana jest tylko w uprawie. Wymaga klimatu tropikalnego, tak więc jej uprawy przemysłowe prowadzone są głównie w Indonezji, Wietnamie, Tajlandii, Sudanie Meksyku i Egipcie.
Chemizm
Surowcem farmaceutycznym są kwiaty ketmii szczawiowej. Zawierają one ponad 13% kwasów organicznych, przede wszystkim kwasy cytrynowy, jabłkowy, winowy oraz szczawiowy. Zawierają one również znaczne ilości kwasu askorbowego czyli witaminy C. Jej zawartość w kwiatach hibiscusa jest ponad 9 razy większa niż w cytrynach i 3 razy większa niż w owocach czarnej porzeczki.
Czerwona barwa kielichów hibiscusa jest wynikiem wysokiej zawartości barwników antocjanowych a także flawonoidów.
Ponadto w kwiatach ketmii szczawiowej możemy znaleźć, typowe dla rodziny Malvaceae, spore ilości polisacharydów o charakterze śluzów a także pektyny, kwercytynę oraz witaminy B1, B2, niacynę, wspomnianą wcześniej witaminę C oraz ?-karoten.
Zastosowanie
Napary z kwiatów Hibiscusa znane były już w starożytności. Karkade, czyli napar z tych kwiatów, był ulubionym napojem faraonów. Do dziś napojem tym wznoszone są toasty na egipskich weselach i podaje się go na powitanie gości.
Na rynku jest bardzo mało produktów których jedynym składnikiem jest hibiscus. Bardzo często natomiast dodawane są do różnych mieszanek mieszanek ziołowych i herbat spożywczych jako składnik nadający im piękny, czerwony kolor oraz przyjemny, kwaskowy, orzeźwiający smak.
Kwiaty hibiscusa od dawna wykorzystywane są też w tradycyjnej medycynie ludowej jako środek stosowany w leczeniu nadciśnienia, w gorączce, jako środek łagodnie przeczyszczający a także pomagający w przypadkach niewydolności wątroby.
Prowadzone współcześnie badania, zarówno in vitro jak i in vivo oraz kliniczne, potwierdziły wielokierunkową aktywność ekstraktów z tego surowca, m.in. skuteczność w leczeniu lekkiego i umiarkowanego nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii przez co mogą one zapobiegać i wspomagać leczenie miażdżycy i choroby wieńcowej.
Wykazano też działanie przeciwbakteryjne w stosunku do licznych szczepów bakterii, m.in. S. aureus i M. luteus. Wyniki te uzasadniają zastosowanie ketmii w leczeniu infekcji przewodu pokarmowego a także skóry.
Zawarta w kwiatach hibiskusa naturalna witamina C mikroelementy oraz kwasy organiczne i inne witaminy powodują, że wyciągi z surowca wzmacniają układ odpornościowy i działają korzystnie w przeziębieniu.
Zastosowanie w kosmetyce
Obecne w wyciągu polifenole hamują działanie rozkładającego elastynę enzymu ? elastazy. Elastyna odpowiada za elastyczność skóry tak więc powtrzymanie jej rozkładu poprawia cerę.
Bardzo korzystne dla skóry są też bardzo silne własności przeciwutleniające ekstraktu. Poza działaniem ochronnym na skórę chronią też kosmetyki przed powolnym rozkładem wydłużając ich okres trwałości.
Ekstrakt z kwiatów hibiskusa, ze względu na obecność hydroksykwasów, jest też ważnym składnikiem kosmetyków o działaniu złuszczającym naskórek.
AUTOR: Dr n. farm. Andrzej Tarasiuk