Wapń jest ważnym pierwiastkiem w organizmie człowieka, jego zawartość wynosi ok. 20 g na kilogram masy ciała czyli u przeciętnej osoby dorosłej o masie ciała 70 kg zawartość wapnia wynosi prawie 1,5 kilograma. Większość tego pierwiastka zmagazynowana jest w kościach (ok. 98%) a pozostała część to wapń zjonizowany lub związany z białkami krwi.
Szczawiany , fosforany i kwasy tłuszczowe wiążą wapń zmniejszając jego wchłanianie z jelit. Prawidłowe stężenie wapnia jest konieczne do przenoszenia impulsów w układzie nerwowym, do pracy mięśni, do prawidłowego krzepnięcia krwi, procesów odpornościowych, aktywności wielu enzymów oraz budowy kości.
Niedobory wapnia są związane z jego niedostateczną podażą w diecie (na przykład w coraz popularniejszej diecie z eliminacją produktów mlecznych) lub z jego nieprawidłowych wchłanianiem.
W przewlekłej chorobie nerek prowadzącej do ich uszkodzenia i upośledzenia funkcji filtracyjnej zmniejszenie wchłaniania wapnia jest jednym z pierwszych objawów choroby. Prowadzi to do zwiększonego wydzielania wytwarzanego przez przytarczyce hormonu ? parathormonu i wtórnej nadczynności przytarczyc. W jej trakcie zachodzi zwiększone pobieranie wapnia wraz z fosforanami z kości, zwiększenie stężenia fosforanów w krwi, uszkodzenie kości w przebiegu tzw. osteodystrofii nerkowej. Stan ten niekiedy prowadzi do występowania złamań kości oraz ich deformacji, a także zwapnień w naczyniach z przyspieszeniem miażdżycy, zwiększeniem częstości udarów mózgu oraz zawałów serca.
Można temu przynajmniej częściowo zapobiec poprzez regularne stosowanie suplementów diety zawierających wapń, oczywiście po konsultacji z lekarzem i wykonaniu badań laboratoryjnych obrazujących stan gospodarki wapniowo-fosforanowej. Dodatkowo konieczne jest zmniejszenie podaży fosforanów w diecie, co zwykle wiąże się niestety z ograniczeniem dowozu wapnia.
U pacjentów z przewlekłą chorobą nerek najczęściej stosowanymi preparatami doustnymi wapnia to najczęściej węglan wapnia lub octan wapnia, w czystej postaci. Ich stosowanie w czasie posiłków w dawkach do kilku gramów na dobę (co zwykle odpowiada 1-6 tabletek lub kapsułek) zmniejsza wchłanianie fosforanów i wyrównuje niedobory wapnia. Leczenie takie pod kontrolą badań laboratoryjnych prowadzone jest czasem przez wiele lat i jest zwykle dobrze tolerowane przez chorych.
Autor: dr n. med. Dorota Kamińska, Specjalista chorób wewnętrznych transplantologii klinicznej i nefrologii