Czystek (Cistus L.) ? to liczący ponad 50 gatunków rodzaj krzewów należący do rodziny czystkowatych (posłonkowatych). Tak naprawdę różnorodność jest znacznie większa, ponieważ poszczególne gatunki tego rodzaju łatwo się krzyżują tworząc nowe odmiany. Większość z nich rośnie w basenie Morza Śródziemnego i w Azji Zachodniej stanowiąc ważny składnik zarośli porastających wzgórza i otwarte przestrzenie a także poszycia świetlistych lasów dębowych. W Polsce spotykamy czystek tylko w uprawie.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Czystek
Skład chemiczny czystka nie jest jednolity w obrębie całego rodzaju, jednak dominującymi grupami związków o potencjalnej aktywności farmakologicznej są polifenole, flawonoidy, fitosterole, śluzy, garbniki oraz, w niektórych gatunkach, olejki eteryczne i żywice.
Z jednego z gatunków czystka,? Cistus ladanifer L. otrzymywano Labdanum, czyli gumożywicę czystkową, mającej postać brunatnej masy, o silnym, specyficznym balsamicznym zapachu. Był to substytut bardzo drogiej ambry. Nadal zresztą jest używany w podobnym celu przez przemył perfumeryjny.
Aż do początków XX wieku labdanum stosowano do opatrunków, oraz do wyrobu nalewek, maści, pigułek. Stosowany był w leczeniu chorób przeziębieniowych oraz innych schorzeń układu oddechowego, ponadto zaburzeń miesiączkowania a nawet stanów histerii. Działa lekko przeciwbólowo, wykrztuśnie, odkażająco, powlekająco, pobudzająco na miesiączkowanie, przeciwnerwicowo, żółciopędnie i przeciwzapalnie.
Pomimo wielości gatunków czystka, w materiałach marketingowych i reklamach zwykle nie jest podawana informacja z jakiego gatunku pochodzi sprzedawany produkt.
W ostatnich latach na rynku pojawiło się mnóstwo preparatów zawierających czystek. Najczęściej są to herbatki i zioła do zaparzania wprowadzane na rynek jako suplementy diety.
W bardzo licznych reklamach, producenci tych preparatów piszą o różnorakim, a zawsze bardzo korzystnym, działaniu tej rośliny.
Podkreśla się, że czystek:
- hamuje rozwój stanów zapalnych
- zwalcza drobnoustroje (w tym grzyby)
- poprawia stan skóry
- pomaga w walce z trądzikiem
- rozpuszcza zatory i zakrzepy (!!!)
- zapobiega chorobie niedokrwiennej serca (!!!)
- oczyszcza ciało z toksyn
- neutralizuje wolne rodniki (a rodniki powodują wiele chorób, w tym nowotwory),
- wzmacnia organizm, poprawiając funkcjonowanie układu odpornościowego,
- zmniejsza poziom złego cholesterolu,
- działa antyalergicznie poprzez hamowanie uwalniania histaminy,
Jak więc widać, w reklamach i publikacjach marketingowych pojawiają się informacje o możliwości zastosowania czystka w bardzo poważnych schorzeniach. Wydawałoby się więc, że tego typu wskazania i informacje powinny być poparte wynikami badań klinicznych opublikowanych w recenzowanych periodykach naukowych. Niestety, takich badań jest bardzo mało. Zdecydowanie przeważają publikacje wyników badań przeprowadzonych in vitro na modelach komórkowych, liniach komórek nowotworowych, wyselekcjonowanych szczepach mikroorganizmów. Są również publikowane wyniki badań które prowadzono na zwierzętach o odmiennym metabolizmie, np. szczurach, przeżuwaczach, czy myszach.
Powoływanie się na takie publikacje jako dowody aktywności farmakologicznej czystka i skuteczności w leczeniu rozmaitych, często poważnych, schorzeń jest w mojej opinii nadinterpretacją. Czasem sięgając do źródła powielanej informacji, w końcu uznanej za ogólnie wiadomą prawdę można dostać szoku, że pochodzi ona z abstraktu, lub nigdy nie doczekała się pełnej publikacji lub co gorsze ? wywodzi się z krótkiego komunikatu.
Do wszystkiego trzeba podejść rozsądnie, popatrzeć na stężenie substancji w roślinie, potem w preparacie z niej uzyskanym, sposób podania, interakcje oraz szereg innych czynników mogących mieć wpływ na działanie podanego preparatu.
Z drugiej zaś strony mamy udokumentowane , wielowiekowe stosowanie tej rośliny i wiedzy tej nie można pominąć. Współczesne badania nad właściwościami roślin tak naprawdę w większości przypadków potwierdzają sens ich stosowania w medycynie.
Tak więc stosując czystek należy wierzyć w jego korzystne, w niektórych dolegliwościach, działanie, nie ulegając jednak reklamom przedstawiającym go jako panaceum skutecznie leczącym wszystkich możliwe i niemożliwe choroby.
Przygotowano na podstawie: https://rozanski.li/3389/rozmyslania-nad-czystkiem-cistus/
AUTOR: Dr n. farm. Andrzej Tarasiuk