Zapraszamy na drugą część naszego artykułu o witaminach. 🙂
Streszczenie
Witaminy to związki organiczne, których obecność w organizmie jest niezbędna do prawidłowego przebiegu wielu procesów metabolicznych. Dla człowieka są to związki egzogenne i muszą być dostarczane z pożywieniem. Normalna, odpowiednio zbilansowana dieta powinna być źródłem wystarczającej ilości podstawowych witamin, jednak w przypadku osób odżywiających się nieracjonalnie, unikających spożywania warzyw i owoców, spożywających wysokoprzetworzone produkty, nadmierne ilości węglowodanów i tłuszczów nasyconych, a także palących papierosy i nadużywających alkoholu, ich podaż w pożywieniu może być niewystarczająca. Niedobór witamin lub ich brak może mieć wielorakie, niekiedy bardzo poważne skutki zdrowotne. Tak na przykład niedobór witaminy D3 może prowadzić do zaburzeń gospodarki wapniowej skutkującej krzywicą, niedobór witaminy B1 jest powodem choroby Beri Beri, brak witaminy B12 jest powodem anemii. Brak witaminy C powoduje szkorbut, który do XIX wieku był przyczyną śmierci wielu marynarzy, a brak kwasu foliowego skutkuje zaburzeniami rozwoju płodu i poronieniami. Z tego powodu w bardzo wielu przypadkach należy zastosować suplementację witamin, uzupełniającą ich niedobory w organizmie i zapobiegającą powikłaniom spowodowanymi przez nie.
Witamina B3 (witamina PP, niacyna, nikotynamid)
Jest syntezowana przez bakterie jelitowe. Nadmiar spożywanych cukrów powoduje jej zanik.
Źródła witaminy B3 to mleko, sery, jaja, mięso, wątróbka, ryby, drożdże, pełne ziarna zbóż, orzechy, jarzyny, warzywa liściaste, piwo.
Rola w organizmie
Uczestniczy w procesie oddychania komórkowego. Utrzymuje we właściwym stanie nabłonek skóry i przewodu pokarmowego oraz układ nerwowy. Obniża poziom cholesterolu we krwi, rozszerza naczynia krwionośne, bierze udział w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek.
Niedobór witaminy B3 powoduje zaczerwienienie, pękanie, łuszczenie się oraz stany zapalne skóry (pelagra), biegunkę, ogólne zmęczenie, depresję, otępienie, a w skrajnych przypadkach paraliż kończyn.
Suplementacja witaminy B3 wpływa korzystnie na pracę mózgu i układu nerwowego, poprawia stan skóry i błon śluzowych, pomaga przekształcać spożywany pokarm na energię.
Witamina B5 (kwas pantotenowy)
Źródłem witaminy B5 są mleko, żółtko jaj, mięso, wątróbka, drożdże, orzeszki ziemne, pełne ziarna zbóż, brokuły, pomidory, rośliny strączkowe, a także mleczko pszczele.
Rola w organizmie
Bierze udział w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek oraz w transporcie energii. Utrzymuje w prawidłowym stanie tkankę nerwową i skórę. Łagodzi stany zapalne. Bierze udział w syntezie kortykosteroidów. Poprawia wzrost i pigmentację włosów. Zapobiega przedwczesnemu starzeniu się.
Niedobór witaminy B5
Jej niedobór występuje bardzo rzadko, głównie u osób odżywiających się zazwyczaj potrawami gotowanymi, wysoko przetworzoną żywnością oraz nadużywających cukry. Jej niedobór powoduje zahamowanie wzrostu, uszkodzenie nadnerczy, zaburzenia czucia, przedwczesne siwienie, pieczenie stóp, sztywność stawów, trudności z nauką,ogólne zmęczenie oraz zaburzenia snu.
Suplementacja witaminy B5 pozytywnie wpływa na procesy utleniania i syntezy kwasów tłuszczowych, cholesterolu, hormonów sterydowych, neuroprzekaźników, jak również witaminy A oraz witaminy D. Podnosi poziom odporności organizmu. Wpływa na regenerację komórek skóry i błon śluzowych. Zapobiega siwieniu włosów. Odgrywa duże znaczenie dla procesu starzenia się ciała. Pozwala osobom żyjącym w długotrwałym stresie ograniczyć skutki jego działania na organizm.
Witamina B6 (pirydoksyna, adermina)
Źródła witaminy B6 to mleko, jaja, mięso, ryby, wątróbka, drożdże, orzechy, pełne ziarna zbóż, rośliny strączkowe, warzywa liściaste, banany.
Rola w organizmie
Bierze udział w procesie krwiotworzenia. Jest niezbędna do syntezy porfiryn, przeciwciał i erytrocytów. Ułatwia zaopatrywanie komórek nerwowych w glukozę. Jej aktywna pochodna bierze udział w metabolizmie aminokwasów.
Niedobór witaminy B6, powodowany najczęściej przez środki antykoncepcyjne lub restrykcyjne diety odchudzające, powoduje stany zapalne skóry, zaburzenia układu nerwowego (objawy padaczkowe u dzieci, drgawki, objawy anemii u dorosłych), zaburzenia czynności układu pokarmowego, pogorszenie wyglądu skóry, a także stany zmęczenia, depresji i lęku, rozdrażnienie.
Suplementacja witaminy B6 poprawia funkcjonowanie układu nerwowego, utrzymuje prawidłowy stan skóry, zmniejsza stany zapalne w organizmie, poprawia funkcjonowanie układu trawiennego, wspomaga odchudzanie, jest pomocna w leczeniu anemii, zapobiega depresji, pomaga utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi.
Witamina B7 (witamina H, biotyna)
Jest syntetyzowana przez bakterie jelitowe.
Źródła witaminy B7 to żółtko jaj, wątróbka, drożdże, otręby, soja, groch, pomidory, czekolada.
Rola w organizmie
Uczestniczy w glukoneogenezie oraz syntezie kwasów tłuszczowych, glikogenu, hormonów i cholesterolu. Poprawia stan włosów, kości i skóry, zapobiegając łojotokowi.
Niedobór witaminy B7 powoduje zmiany skórne, takie jak rumień, łuszczenie się skóry, łysienie, wzmożoną czynność gruczołów łojowych, rozdwajanie paznokci. Może też wystąpić podwyższony poziom cholesterolu we krwi oraz bóle mięśniowe.
Suplementacja witaminą B7 wzmacnia kruche i łamliwe paznokcie, a także jest skuteczna w przypadkach trachyonychii lub deformacji płytek paznokciowych, spowodowanych ich nawykowym uszkadzaniem. Nie ma wiarygodnych danych świadczących o jej wpływie na paznokcie zdrowe, niezmienione chorobowo. Z kolei biotyna była skuteczna u pacjentów z zaburzeniami dotyczącymi włosów, jednak tylko u tych, u których stwierdzono jej wrodzone lub nabyte niedobory. [2]
Witamina B9 (kwas foliowy, folacyna)
Jest syntezowana przez bakterie jelitowe. Występuje prawie wyłącznie w połączeniu z witaminą B12.
Źródła witaminy B9 to zielone warzywa liściaste (np. brukselka, szpinak), marchew, dynia, morele, sok pomarańczowy, a także mleko, żółtko jaj, wątroba, drożdże.
Rola w organizmie
Uczestniczy w przenoszeniu i metabolizmie reszty jednowęglowej oraz w syntezie choliny, puryn i niektórych aminokwasów. Jest niezbędna w procesie krwiotworzenia w szpiku kostnym oraz do produkcji endorfin. Odpowiada za prawidłowy rozwój układu nerwowego rozwijającego się płodu. Warunkuje efektywną pracę układu odpornościowego.
Niedobór witaminy B9 jest powodem anemii wraz z zapalenia języka, uszkodzenia przewodu pokarmowego, zaburzeniami procesu trawienia (utrudnione wchłanianie pokarmu, biegunka), nieprawidłowego rozwoju łożyska i wad wrodzonych płodu, poronień, zwiększonego ryzyk ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Suplementacja witaminy B9
Odpowiednie spożycie kwasu foliowego gwarantuje zapobieganie rozwojowi wad cewy nerwowej. Są to wrodzone, powstałe w czasie zarodkowym, bardzo ciężkie zaburzenia dotyczące układu nerwowego dziecka. Wady te objawiają się bezmózgowiem, małomózgowiem, rozszczepem kręgosłupa lub przepuklinami układu nerwowego. Prowadzą więc do kalectwa, m.in. paraliżu nóg, zaburzeń czynności pęcherza moczowego i odbytu, padaczki, upośledzenia umysłowego, wodogłowia, a w skrajnych przypadkach mogą być przyczyną śmierci [3].
Witamina B12 (cyjanokobalamina)
Jest syntezowana przez bakterie jelitowe oraz wydzielana przez błonę śluzową żołądka. Prawie nie występuje w roślinach.
Źródłem witaminy B12 są mleko, żółtko jaj, mięso, wątróbka i inne podroby, ryby, ostrygi.
Rola w organizmie
Witamina B12 jest niezbędna w procesie krwiotworzenia. Bierze udział w utlenianiu kwasów organicznych w komórce. Jest niezbędna w syntezie kwasów nukleinowych, węglowodanów oraz niektórych białek i lipidów.
Niedobór witaminy B12 prowadzi do anemii złośliwej oraz trwałego uszkodzenia układu nerwowego.
Suplementacja witaminy B12 Witaminę B12 w postaci suplementów powinni stosować wegetarianie i weganie ze względu na bardzo ograniczoną jej obecność w pokarmach roślinnych.
Witamina C (kwas askorbinowy)
Jest bardzo nietrwała, łatwo ulega rozpadowi pod wpływem tlenu i wysokiej temperatury. Na jej niedobór szczególnie często cierpią palacze.
Źródła witaminy C
Witamina C jest prawie wszechobecna w naszej codziennej diecie. Jej głównymi źródłami są pokarmy roślinne, a szczególnie warzywa liściaste, natka pietruszki, kapusta, pomidory, cytrusy, kiwi, czarna porzeczka, truskawki, ziemniaki.
Rola w organizmie
Jest przeciwutleniaczem, ułatwia wchłanianie żelaza, wpływa na syntezę kortykosteroidów oraz niektórych neuroprzekaźników. Utrzymuje prawidłowy stan tkanki łącznej, wzmacnia dziąsła i zęby, pomaga zwalczać próchnicę zębów. Jest niezbędnym czynnikiem w syntezie kolagenu. Wzmacnia odporność organizmu na infekcje. Ułatwia gojenie się ran.
Niedobór witaminy C
Podstawową chorobą, której powodem jest brak witaminy C w organizmie jest szkorbut, objawiający się krwawieniem i owrzodzeniem dziąseł, a w efekcie wypadaniem zębów. Szkorbut był obiektem pierwszego w historii medycyny badania klinicznego. Inne dolegliwości związane z niedoborem kwasu askorbinowego to kruchość i pękanie naczyń krwionośnych, osłabienie odporności organizmu, obrzmiałe i bolesne stawy, nieprawidłowe zrastanie się kości, utrudnione gojenie się ran.
Suplementacja witaminy C
Wskazania do suplementacji to przypadki wykrycia niedoboru wtórnego związanego ze zmniejszonym spożyciem lub zmniejszonym wchłanianiem. Z drugiej strony wskazania związane ze zwiększoną potrzebą są kontrowersyjne. Kilku autorów badało rolę witaminy C jako środka wspomagającego w leczeniu chorób, które mogą dotykać dzieci i młodzież. Schorzenia te dotykają wszystkie narządy i układy – suplementacja witaminy C może odgrywać rolę w szczególności w zaburzeniach oddechowych, neurologicznych, psychiatrycznych, onkohematologicznych, nefrologicznych, okulistycznych i żywieniowych. W wieku pediatrycznym znaczące korzyści z suplementacji witaminy C obserwowano w patologii depresji, niedokrwistości z niedoboru żelaza i przewlekłej niewydolności nerek związanej z hemodializą. W przypadku suplementacji witaminą C nie znaleziono dowodów wpływu na śmiertelność, zdolności poznawcze, jakość życia, choroby oczu, infekcje, choroby sercowo-naczyniowe i guzy. Może to być związane z faktem, że w krajach rozwiniętych witamina C jest prawie wszechobecna w codziennej diecie każdego człowieka. [4]
AUTOR: Dr n. farm. Andrzej Tarasiuk
ŹRÓDŁA
2. https://www.dermatologia-praktyczna.pl/a4653/Czy-warto-suplementowac-biotyne-.html/m288
4. Pecoraroc L and all. Int J Food Sci Nutr; m2019 Jun;70(4):513-517. Vitamin C: should daily administration keep the paediatrician away?