Streszczenie
Przeziębienie to najpowszechniejsza choroba zakaźna występująca u ludzi. Choroba przeziębieniowa (wirusowe zapalenie nosogardła; wirusowe zapalenie nosogardła i zatok przynosowych) to zespół objawów klinicznych związanych z zapaleniem błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych w wyniku zakażenia wirusowego o ostrym przebiegu.
Czynnikiem powodującym przeziębienia może być ponad 200 różnych typów wirusów (najczęściej rhinowirusy i koronawirusy). Źródłem infekcji są zwykle chorzy ludzie. Infekcja przenosi się głównie drogą kropelkową. Okres wylęgania wirusów trwa zwykle 1?2 dni. Największa zakaźność występuje w ciągu pierwszych 3 dni choroby. Wydalanie wirusa przeciąga się nawet do 2 tygodni od wystąpienia objawów.
Początek choroby jest zwykle łagodny, początkowymi objawami (nie zawsze wszystkie występują) są zwykle: ból lub drapanie w gardle, bóle głowy i mięśni, ogólne złe samopoczucie, dreszcze i zwykle niewielka gorączka, nieżyt nosa, zapalenie gardła, kaszel. Objawy przeważnie ustępują samoistnie, maksymalne nasilenie objawów występuje po 2?3 dniach, następnie choroba ustępuje lub objawy zanikają w ciągu 7?10 dni. Nie ma skutecznych metod leczenia przyczynowego przeziębień. W praktyce lekarskiej stosuje się zwykle tylko leczenie objawowe.
Preparaty jeżówki, zwłaszcza złożone i wyciągi alkoholowe, skracają czas utrzymywania się objawów średnio o około 1,5 dnia. Przykładem takich preparatów są Echimunn tabletki (zawierający 200 mg ekstraktu z jeżówki pospolitej) lub Echimunn C (zawierający również, oprócz ekstraktu z jeżówki pospolitej, naturalną witaminę C pochodzącą z ekstraktu z dzikiej róży). W razie potrzeby pacjentowi podaje się leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, na przykład paracetamol lub kwas acetylosalicylowy.
Chorym zaleca się odpoczynek oraz picie dużej ilości płynów, szczególnie podczas gorączki.
Profilaktyka farmakologiczna: przyjmowanie (od 8 dni do 12 tyg.) preparatu jeżówki (na przykład Echimunn tabletki i Echimunn C) może zmniejszyć ryzyko zachorowania.
Przeziębienie
Przeziębienie to najpowszechniejsza choroba zakaźna występująca u ludzi. Przeziębienie dotyka nas bardzo często i atakuje bardzo dużą część populacji.
U osób dorosłych ten rodzaj choroby występuje nawet cztery razy do roku, natomiast osoby starsze chorują rzadziej (może być to jeden raz w roku). Dzieci stanowią grupę szczególnie podatną na przeziębienia, a świadczy o tym fakt, że zachorowania w tej grupie pojawiają się nawet do trzech razy częściej niż u osoby dorosłej.
Choroba przeziębieniowa (wirusowe zapalenie nosogardła; wirusowe zapalenie nosogardła i zatok przynosowych) to zespół objawów klinicznych związanych z zapaleniem błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych w wyniku zakażenia wirusowego o ostrym przebiegu.
Czynnikiem powodującym przeziębienia może być ponad 200 różnych typów wirusów: najczęściej rhinowirusy, koronawirusy, wirusy grypy i grypy rzekomej, rzadziej wirusy RS, adenowirusy i enterowirusy (np. Coxsackie).
Po wniknięciu wirusów do komórek nabłonka górnych dróg oddechowych rozpoczyna się ich replikacja, powodująca pojawianie się miejscowego stanu zapalnego, co prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych (obrzęk, wydzielina), zwiększenia wydzielania gruczołów błony śluzowej, a niekiedy uszkodzenia i złuszczenia nabłonka.
Źródłem infekcji są zwykle chorzy ludzie. Infekcja przenosi się głównie drogą kropelkową. Możliwe jest również zarażenie poprzez bezpośredni kontakt, a także, w zależności od rodzaju wirusa, drogą pokarmową.
Okres wylęgania wirusów trwa zwykle 1?2 dni. Największa zakaźność występuje w ciągu pierwszych 3 dni choroby. Wydalanie wirusa przeciąga się nawet do 2 tygodni od wystąpienia objawów.
Początek choroby jest zwykle łagodny, a początkowymi objawami (nie zawsze wszystkie występującymi) są zwykle:
- ból lub drapanie w gardle, bóle głowy i mięśni, ogólne złe samopoczucie,
- dreszcze i gorączka (zwykle niewielka), czasem infekcja przebiega bez gorączki,
- nieżyt nosa ? początkowo wyciek wodnistej wydzieliny, spływającej także po tylnej ścianie gardła, następnie uczucie zatkania i upośledzenie drożności nosa, upośledzenie węchu, kichanie; później wydzielina może być gęsta, zielonkawa, a nawet ropna (nie jest to dowód infekcji bakteryjnej),
- zapalenie gardła ? ból, zaczerwienienie, grudki zapalne na tylnej ścianie gardła, niekiedy grudki lub pęcherzyki na łukach podniebiennych, wydzielina na tylnej ścianie gardła,
- kaszel ? początkowo suchy, z czasem przechodzący w wilgotny,
- niekiedy u pacjentów może wystąpić zapalenie spojówek (przy infekcji adenowirusem) i osutka skórna powodowana zwykle przez adenowirusy i enterowirusy.
Objawy zwykle ustępują samoistnie, maksymalne nasilenie objawów występuje po 2?3 dniach, następnie choroba ustępuje lub objawy zanikają w ciągu 7?10 dni. U części chorych kaszel może jednak utrzymywać się do trzech tygodni.
Rozpoznania lekarz dokonuje zwykle na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego. Ponieważ choroba ma zwykle łagodny przebieg, nie są potrzebne badania pomocnicze.
Rozpoznanie różnicowe:
- ostre zapalenie gardła o innej etiologii, głównie paciorkowcowej,
- bakteryjne zapalenie zatok przynosowych ? na podstawie objawów klinicznych trudno jest odróżnić infekcje (w blisko 90% przypadków przeziębienia stwierdza się również nieprawidłowości w badaniach obrazowych zatok),
- grypa, zapalenie krtani, zapalenie oskrzeli i płuc,
- nieswoiste objawy początkowe wielu chorób zakaźnych (na przykład ospy, odry, świnki, krztuśca),
- przedłużające się objawy alergicznego nieżytu nosa.
Leczenie
Nie ma skutecznych metod leczenia przyczynowego przeziębień.
W praktyce lekarskiej stosuje się zwykle tylko leczenie objawowe.
Preparaty jeżówki, zwłaszcza złożone i wyciągi alkoholowe, skracają czas utrzymywania się objawów średnio o około 1,5 dnia. Przykładem takich preparatów są Echimunn tabletki, zawierający 200 mg ekstraktu z jeżówki pospolitej lub Echimunn C zawierający również, oprócz ekstraktu z jeżówki pospolitej, naturalną witaminę C pochodzącą z ekstraktu z dzikiej róży.
W razie potrzeby dodatkowo stosuje się leki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej nosa i zatok lub roztwór NaCl do nosa (izotoniczny lub hipertoniczny [2,5?3%, preparaty soli morskiej]), a także leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, na przykład paracetamol lub kwas acetylosalicylowy.
Chorym zaleca się odpoczynek oraz picie dużej ilości płynów, szczególnie podczas gorączki.
Powikłaniem infekcji wirusowej może być bakteryjne zapalenie zatok przynosowych, bakteryjne zapalenie ucha środkowego (zwłaszcza u dzieci), bakteryjne zapalenie płuc (osoby w starszym wieku). W takiej sytuacji w razie potrzeby należy rozpocząć antybiotykoterapię.
Profilaktyczne stosowanie antybiotyku podczas przeziębienia nie zmniejsza ryzyka tych powikłań.
Metody zapobiegania
Ze względu na wielką liczbę patogenów mogących powodować przeziębienia, nie ma szczepień ochronnych chroniących przed przeziębieniami.
Profilaktyka farmakologiczna: przyjmowanie (od 8 dni do 12 tyg.) preparatu jeżówki (na przykład Echimunn tabletki i Echimunn C) może zmniejszyć ryzyko zachorowania.
Izolacja chorych spowalnia rozprzestrzenianie się infekcji.
Podstawowe środki ochrony osobistej: higiena rąk po kontakcie z chorym oraz umiarkowany, regularny wysiłek fizyczny zmniejszają zachorowalność na infekcje wirusowe.
AUTOR: Dr n. farm. Andrzej Tarasiuk